مزاج چیست ؟
سقراط حکیم بزرگ یونانی همه خوراکیها را در چهار دسته گرم، سرد، خشک، وتر دسته بندی کرد و معتقد بود که سلامتی حاصلِ حفظ تعادل در این چهار دسته است. نکته مهم در این است که در مبانی طب سنتی ایران، هر ماده خوراکی اعم از غذاها و داروها نیز دارای مزاج خاصی هستند که با توجه به نحوه تأثیر خود در تعامل با بدن مصرف کننده قرار میگیرند. (برای اطلاع از مزاج تمام خوراکی ها و مصلحات آن ها به مقاله “مزاج خوراکی ها” مراجعه کنید )
گرمی و سردی دو کیفیت اصلی و تری و خشکی دو کیفیت فرعی هستند. شرایط درونی و بیرونی باعث کاهش یا افزایش این کیفیت ها در بدن میشوند که به حاصل این کیفیت ها مزاج گفته میشود.
همه ی انسان ها این چهار کیفیت رو دارند که بسته به کم و زیادش، مزاج فرق میکنه
غلبه ی هر کدوم از کیفیات رو میگیم مزاج. گاهی هیچ کدوم غلبه ندارند که در این حالت اصطلاحا گفته میشه مزاج معتدل
مزاج و در صد ترکیبی هیچ دو انسانی با یکدیگر یکسان نمیباشد، همان طور که اثر انگشت هیچ دو فردی یکسان نیست.
مزاج سودا چیست ؟
⬅️ یک نکته کلیدی که می تواند در فهم عوامل سودازا به ما کمک کند این است که توجّه داشته باشیم سودا در دو مسیر معکوس قابل تولید است؛ مسیر سرمایی و مسیر گرمایی
⬅️ وقتی بدن به هر دلیل، به سردی و خشکی گرایش پیدا کند دچار غلبه سودا خواهد شد و این مساله ای روشن است. امّا در نقطه مقابل، وقتی بدن دچار حرارت بیش از حد یا مستمر غیرطبیعی شود، اوّلا این گرما رطوبت ها را تحلیل خواهد برد و از سویی در نهایت، خود گرما هم به سردی خواهد گرائید و این سرمای نهایی افزایش سودا را رقم خواهد زد. در مقام تشبیه، آتش را درنظر بگیرید که خودش گرم و خشک است اما نتیجه نهایی اش، خاکستر است که طبعی سرد و خشک دارد.
علائم غلبه مزاج سودا
- غلبه سردی و خشکی
- تیره شدن و کدورت پوست
- ترس، اضطراب، نگرانی
- کک و مک و لکه های پوستی
- سیاهی زیر چشم
- موهای سر کم پشت اما موهای بدن زیاد
- علاقه مند به تفکر و عموما درونگرا هستند
- اغلب این افراد اندامی لاغر و تکیده ای دارند
- ممکن است صورت و چانه کشیده تری نسبت به نُرم جامعه داشته باشند
- اشتهای کاذب دارند، یعنی ممکن است علیرغم داشتن اشتهای خوب از افزایش وزن شاکی نباشند.
- افراد سوداوی مزاج فکر و خیال زیاد دارند
- ممکن است از بی خوابی گلایه باشند
- قضاوت گر و زود رنج هستند.
مزاج
سودا
رنگ پوست
سبزه رو
رطوبت پوست
خشک در همه اندامها
منافذ پوست
متوسط و ریز
گرمی و حرارت پوست
همیشه سرد
رنگ مو
خرمایی-مشکی
ضخامت مو
کلفت
پیچش مو
مجعد
نرمی و چربی پوست
خشک
پراکندگی مو در بدن
کم
ریزش مو در سر
ریزش مو ندارد
رنگ چشم
میشی تیره
رنگ لب
تیره رنگ
برجستگی شکم
شکم فرورفته
استخوانبندی
شانهها باریک و کمر و ساق باریک
اندام
باریک خشک کشیده
ممنوعات برای مزاج سودا
- سبزی ها : سیب زمینی، گوجه فرنگی، لوبیا سبز، بادنجان، ریواس، گشنیز، کلم، گل کلم، قارچ، نخود سبز، ترشک
- گوشت ها : گاو و گوساله، ماهی(همه انواع)، مرغ های پرورشی، بز به ویژه بز پیر، شترمرغ، سیرابی، پاچه، قلوه، سوسیس، کالباس، همبرگر
- غلات و حبوبات : ذرت، بلال، ارزن، جو، عدس، ماش، نخود فرنگی، برنج، شاهدانه
- آجیل و میوه ها : لیموترش، آلو، آلبالو، ازگیل، انار ترش، پرتقال، نارنگی، نارنج، لیموترش، گریپ فروت، توت فرنگی، شاتوت، تمشک، تمبر هندی، سنجد، زالزالک، زغال اخته، زرشک، غوره، چغاله بادام، گوجه سبز، بلوط، تمام میوه های ترش، میوه های نارس
- چاشنی ها و ادویه ها : تمبر هندی، رب، آب لیمو، آب غوره، سرکه، لیمو امانی، تخم گشنیز، سماق، نشاسته
- لبنیات : کشک، پنیر کهنه، ماست، قره قروط
- نوشیدنی ها و طعم دهنده ها : آب میوه های ترش، چای به ویژه چای پر رنگ، قهوه، شیر ترش، یخ، ترشی، سس گوجه، شکر سفید
- غذاها : برنج، خورش بادنجان، آش گوجه
غذاهای مناسب طبع سودا
- سبزی ها و صیفی جات : بادرنجبویه، ترب، تربچه، نعناع، سیر، پیاز، شاهی، تره، ترخون، شنبلیله، مرزه، شلغم، ترب
- گوشت ها : گوسفند، بزغاله، مرغ محلّی، پرندگان کوچک، تخم مرغ محلّی عسلی
- آجیل ها و میوه ها : مویز، کشمش، انار شیرین، انجیر، بادرنجبویه، خربزه، کنگر، آلوی شیرین، فندق
- غلات، حبوبات و دانه ها : رازیانه، بالنگو، نخود، کنجد، گندم، لوبیا، تخم کافشه
- لبنیات و روغن ها : پنیر(تازه با گردو)، روغن کنجد، روغن حیوانی، شیر گوسفندی تازه
- چاشنی ها و ادویه ها : گل گاوزبان، سنبل طیب
- نوشیدنی ها و طعم دهنده ها : شیره انگور، شکر سرخ، عسل، آب نارگیل
- غذاها : آبگوشت با گوشت های لطیف، سوپ با سبزى های گرم مزاج، سوپ جوجه یا سوپ گوشت برّه که از مواد گرم و پرانرژى تهیه شده باشد، نخود آب، کباب گوسفندی
عوامل تولید سودا چیست ؟
غذاها:
- تداوم در مصرف غذاهای بسیار گرم: مثل بادمجان و پیاز پخته
- تداوم در مصرف غذاهای سرد و خشک: عدس، سماق، ترشی ها و ….
- مصرف غذاهای مانده، سریع پخته شده( غذاهای پخته شده در زودپز و …) و میوه های نارس
- محلّ زندگی: مکان های سرد و خشک یا گرم و خشک
- معده بسیار سرد یا بسیار گرم، کبد بسیار سرد یا بسیار گرم
- آسیب های مکرّر موضعی که منجر به خون مردگی شود: مثل بوکسورها
- بی تحرّکی جسمی: این مساله باعث خفه شدن حرارت غریزی و بروز سردی خواهد شد.
- بی تحرّکی فکری: راه درمانش مطالعه، تفکّر، بازی های فکری و … است.
بی تحرّکی جنسی: به دو حالت ممکن است منجر به افزایش سودا شود.
- حالت اوّل این است که نه تحریک جنسی وجود دارد و نه تخلیه جنسی
- حالت دوّم که نسبتا شایع است آن است که تحریک جنسی وجود دارد امّا منجر به تخلیه نمی شود. این حالت اخیر یکی در بین جوانانی که به هر دلیل دیر ازدواج می کنند زیاد دیده می شود و یکی هم در زنانی که همسران شان به دلیل انزال زودرس یا مشکلات دیگر، قادر به ارضاء جنسی ایشان نیستند.
- رنگ سیاه
- تماس مستمر با بوهای بد (مثل کارگران دبّاغی ها) یا بوهای بسیار گرم
- تماس مستمر با سردی ها: برای مثال، وسواس از سویی یک بیماری سوداوی است و از سویی تماس مستمر با آب، خود باعث تشدید غلبه سودا خواهد شد.
- تصمیم گیری های سریع به همراه استرس شدید: اسکی، موج سواری، اتوموبیل رانی، موتورسواری
